همان‌گونه احترام به مسلمان زنده واجب است، لازم است مرده او نیز مورد تکریم و احترام قرار گیرد؛ لذا در شرع اسلام احکامی؛ مانند غسل، کفن و دفن و خواندن نماز بر بدن او واجب شده است.

در ارتباط با فلسفه نماز میت، امام رضا(ع) می‌فرماید: «اگر کسی بپرسد؛ چرا مأموریم که بر مردگان خود نماز بخوانیم، گفته می‌‏شود؛ براى این‌که به درگاه خدا شفیع میت شویم و آمرزش او را از خداوند بخواهیم؛ زیرا که هیچ وقتى از اوقات، میت محتاج‌‏تر از لحظه پس از مرگ نیست که شفاعت شود و از براى او طلب مغفرت و آمرزش کنند».

بنابر این، طلب آمرزش و دعا برای کسی که از دنیا، به سوی عالم برزخ و سرای آخرت راهی شده، دلیل تشریع نماز میت می‌باشد.

از همین رو است که نمازگزاران پس از تکبیر سوم براى مردان و زنان مؤمن دعا کرده و بعد از تکبیر چهارم بویژه براى میّت دعا می‌کنند.  

(۱).شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، محقق، مصحح، لاجوردی، مهدی، ج ‏2، ص 113، تهران، نشر جهان، چاپ اول، 1378ق.

نتایج تحقیقات علمی جدید نشان میدهد: شیردهی حداقل 18 ماهه و حداکثر 24 ماهه به کودک علاوه بر تاثیر بی نظیر در سلامتی کودک ، باعث کاهش بسیار چشم گیر امکان ابتلاء به سرطان سینه در مادر هم میشود…

دکتر محمد اسماعیل اکبری فوق تخصص جراحی غدد و سرطان ، توصیه قرآن به شیردهی 18 و 24 ماهه به شیر دهی به کودک و تاثیر آن بر پیشگیری از سرطان سینه را ، اعجاز قرآن می داند….

سوره بقره آیه 223  

« وَالْوالِداتُ يُرْضِعْنَ أَوْلادَهُنَّ حَوْلَيْنِ كامِلَيْنِ لِمَنْ أَرادَ أَنْ يُتِمَّ الرَّضاعَةَ وَعَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَكِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ لا تُكَلَّفُ نَفْسٌ إِلاّ وُسْعَها لا تُضَارَّ والِدَةٌ بِوَلَدِها وَلا مَوْلُودٌ لَهُ بِوَلَدِهِ وَعَلَى الْوارِثِ مِثْلُ ذلِكَ فَإِنْ أَرادا فِصالاً عَنْ تَراضٍ مِنْهُما وَتَشاوُرٍ فَلا جُناحَ عَلَيْهِما وَإِنْ أَرَدْتُمْ أَنْ تَسْتَرْضِعُوا أَوْلادَكُمْ فَلا جُناحَ عَلَيْكُمْ إِذا سَلَّمْتُمْ ما آتَيْتُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَاتَّقُوا اللّه‏َ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللّه‏َ بِما تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ »

ترجمه :و مادرانْ اولاد خودشان را دو سال تمام شير دهند ، براى آن كه بخواهد تمام شير دهد ، و روزى و جامه مادران به اندازه معروف بر كسانى است كه فرزند براى آن‏ها زاييده شده ، هيچ نَفْسى جز به اندازه گنجايش و طاقت او تكليف نمى‏ شود ، مادر به فرزندش زيان نرساند ، و آن كه فرزند براى او زاييده شده [يعنى پدر] نيز به فرزندش زيان وارد نكند ، و بر گردنِ وارثِ پدر نيز همين وظيفه است، پس اگر از روى تراضى و مشورتْ پدر و مادر اراده فصال نمودند باكى بر آن‏ها نيست و اگر بخواهيد براى فرزندانتان دايه بگيريد كه آن‏ها را شير دهند بِزه[اى] بر شما نيست هر گاه تسليم كنيد به اندازه معروف آنچه داده ‏ايد و از نافرمانى خدا بپرهيزيد ، به درستى كه خدا به آنچه مى‏ كنيد بيناست . 

 خانواده کوچکترین و از جهاتی مهمترین بخش هر جامعه است که در صورتی که در مسیر صحیح تربیتی حرکت کند، آثار و برکاتش شامل حال همه جامعه می شود و اگر خدای نکرده در مسیر نادرست باشد آثار مخرب آن شامل حال همه جامعه خواهد شد.  

مطالعه تاریخ زندگی فاطمه زهرا سلام الله علیها به عنوان یک انسان کامل و الگوی زن مسلمان - با وجود حیات کوتاهشان - درسهای فراوانی برای خانواده های ما به ویژه بانوان محترم دارد و جامعه ما همیشه نیاز مبرمی به شنیدن و یادآوری آنها داشته و دارد.  

هنگامی که در زمینه رفتارشناسی حضرت زهرا سلام الله علیها با معیار نکات “خانوادگی” مطالعه می کنیم، مطالب موجود در منابع حداقل در چهار سطح قابل بررسی و مطالعه است: رفتار با پدر، رفتار با همسر، رفتار با فرزندان، و رفتار با بستگان و خویشان نسبی و سببی. از آنجا که پرداختن به تمام این بخشها و ذکر روایات و شواهد تاریخی آن در حد یک مقاله نیست، ناچار موضوع رفتار با همسر و به تعبیر دیگر «همسرداری فاطمی» را محور قرار داده و به سراغ منابع تاریخی می رویم. امید است که این نوشته کوتاه برای خوانندگان محترم به  ویژه بانوان گرامی مفید باشد.  

وصال دو خورشید در آسمان نبوی بانوی بزرگ اسلام بنا بر فرمایش کلینی و مشهور علمای شیعه در سال پنجم هجری در مکه مکرمه به دنیا آمد. عقد ایشان با حضرت علی علیه السلام در سال دوم هجری بوده و چند ماه بعد - به نظر برخی محققان ده ماه بعد  - ازدواج کرده اند. حضرت فاطمه زهرا حدود نه سال همسر آقا امیرالمؤمنین علیهماالسلام بودند و از حضرت مولا چهار فرزند به دنیا آوردند: حسن و حسین و زینب و امّ کلثوم ؛ و البته طفلی هم داشتند که به شهادت رسید و به دنیا نیامد.

این مدت کوتاه و پرحادثه گزارشات چندی درباره موضوع مورد توجه ما وجود دارد که بازخوانی آن می تواند جالب و مفید باشد. ما در چند محور گزارشات تاریخی را ذکر می کنیم.  

(۱)اظهار محبت و احترام به همسر

از نقلهای تاریخی روشن می شود که این اصل مهم در زندگی آن بزرگواران مورد توجه بوده است. صرف محبت و احترام قلبی برای تداوم گرمی و نشاط خانواده کافی نیست بلکه بیان خوبی ها و کمالات همسر تاثیر شایسته ای دارد. فاطمه زهرا علیهاالسلام به گونه های مختلف به بیان محبت و احترام نسبت به همسرش می پرداخت. از جمله در محضر پدرش، حضرت علی علیه السلام را بهترین یاور و بهترین همسر می خواند.

(۲) اطاعت از همسر

هنگامی که حادثه تلخ سقیفه اتفاق افتاد، سران حکومت جدید برای دلجویی و شاید جلب نظر افکار عمومی مسلمانان تصمیم گرفتند از حضرت زهرا علیهاالسلام دلجویی کرده و با رفتن به ملاقات ایشان فضا را تلطیف نمایند اما حضرت صدیقه کبری علیهاالسلام برای ابراز خشم و ناراحتی خود از آنها اجازه ملاقات نمی دادند تا اینکه آنها به حضرت امیر علیه السلام متوسل شده و خواستند تا فاطمه زهرا علیهاالسلام را راضی کنند. امام علیه السلام بدون اینکه فشاری به همسرشان بیاورند قضیه را مطرح کردند؛ تعبیر دختر گرامی رسول خدا صلی الله علیه و آله این است که: « البیت بیتک و الحرة زوجتک افعل ما تشاء» منزل منزل شما و من همسرتان هستم هر کار مایل هستید انجام دهید.

(۳)پرهیز از ناراحت کردن همسر

برخی زنان قریش به حضرت فاطمه (س) به خاطر ازدواج با مردی فقیر طعنه می زدند،در گزارشات تاریخی آمده است که حضرت علی علیه السلام فرمودند: «فاطمه هیچ گاه مرا ناراحت نکرده و از درخواستم سرپیچی نکرده است» و البته این مطلب متقابل بوده است چرا که امام علیه السلام در ادامه می فرمایند: «من هم هیچ گاه او را خشمگین نکرده و به کاری وادار نکردم.» لذا برخی از نقلها که گزارش موردی اختلاف میان آنها است که با پادرمیانی رسول خدا صلی الله علیه و آله مشکل حل شده است علاوه بر ضعف سند با نقلهای دیگر از جمله موردی که آوردیم، ناسازگار است.

(۴)تحمل مشکلات اقتصادی

کمبود امکانات از ویژگیهای بارز تاریخ صدر اسلام و به ویژه زندگی خانواده فاطمه علیهاالسلام بود،حتی برخی زنان قریش به ایشان به خاطر ازدواج با مردی فقیر طعنه زدند،اما در هیچ جا گلایه ای از این بابت نداشتند و بنابر برخی گزارشات با نخ ریسی برای دیگران به اقتصاد خانواده کمک هم می کردند. در تاریخ آمده که روزی حضرت امیر به فاطمه زهرا علیهماالسلام گفتند آیا غذایی داری تا از گرسنگی در بیایم. ایشان نفی کردند و گفتند: «آنچه در منزل بوده به شما و فرزندانم دادم و خودم از غذای موجود استفاده نکردم.» امام علیه السلام گفتند: چرا به من اطلاع ندادید تا دنبال غذا بروم. حضرت علیهاالسلام گفتند: «یا ابالحسن انی لَأستحیی من الهی أن اکلف نفسک ما لاتقدر علیه» ؛ ای ابالحسن! [در زبان عربی نام بردن با کنیه ادب و احترام را می رساند] من از خدای خودم خجالت می کشم که شما را به کاری که نمی توانید انجام دهید مکلف کنم. یعنی من که از وضعیت شما و شرایط جامعه با خبرم، چرا با درخواست خودم فشار بیشتری را به شما وارد آورم.

(۵) آراستگی برای همسر

بنا به برخی گزارشات، حضرت زهرا علیهاالسلام از نوع خاصی عطر و مشک استفاده می کرده است.

(۶)غمی جاودانه از هجران یار

در هر حال طبیعی است که مولای متقیان علیه السلام با از دست دادن چنین همسر بزرگوار و با کمالاتی چه اندازه دچار اندوه باشند. به ویژه که شاهد ستم دیدنشان هم بودند. از همین رو بود که پس از تدفین غریبانه زهرایش با رسول خدا صلی الله علیه و آله زمزمه کرد: «امانتی که به من سپرده بودی، بازگشت و به صاحبش رسید. از این پس اندوه من جاودانه و شبهایم بیداری خواهد بود تا آن روزی که خدا برایم همنشینی با شما را در خانه ای که هستید برگزیند.»

پی نوشت:

 1  - برای مطالعه: موسوعة التاریخ الاسلامی1/346؛

2  - همان2/99.

۳  - بحارالانوار43/117

۴ -مناقب خوارزمی/353- کشف الغمه1/373

۵ - مسند احمد1/104- طبقات ابن سعد8/25.

۶  - ارشاد مفید1/36.

۷  -امالی صدوق329- مناقب خوارزمی268.

۸  -بحارالانوار37/103 منبع اصلی حدیث کشف الغمة اربلی است.

۹  - امالی طوسی41.

۱۰  - نهج البلاغه خطبه202.

علتهای اصلی پرخاشگری:

1ّ . ناکامی مهم ترین عامل در ایجاد پرخاشگری ، ناکامی است. اگر فردی در رسیدن به اهداف خود با شکست مواجه شود، احتمال پرخاشگرانه در او افزایش می یابد! راه حل در این افراد تقویت امید است!

2ّ. محیط زندگی محیط زندگی بر تفکر و رفتارشخص و چگونگی برخورد وی با تهدیدها و خطرها اثر می گذارد. برای مثال، افرادی در خانه خشونت دیده اند مثلا دعوای پدر و مادر و…… تمایل بیشتری برای پرخاشگری دارند و در مقابل تهدیدهای جزئی، پاسخ خشونت آمیز می دهند. این افراد بعد از ازدواج هم معمولا پرخاشگرند!-در ازدواجتان دقت کنید!

3ّ.-تنبیه های والدین و مربیان بسیاری از پژوهش های انجام شده بیانگر آن است که نوجوانان و جوانانی (اعم از دختر و پسر )که پرخاشگر هستند در دوره کودکی از طرف والدین خود مورد پرخاشگری قرار گرفته و کتک خورده اند و این عمل را به نوعی رفتار مناسب در ذهن خود حک کرده اند و رفتار پرخاشگرانه در آن ها رشد یافته است……. توجه داشته باشید در موارد بسیاری وقتی والدین کودک را زیاد تنبیه بدنی میکنند بدن کودک به تنبیه عادت میکند و علاوه بر اینکه تنبیه اثر خود را از دست میدهد بدلیل تغییرات هرمونی بدن کودک در اثر تنبیه زیاد، بعد از ازدواج هم بدن او به نوعی طلب تنبیه میکند و فرد برای پاسخ به این نیاز ، دست به کاری میزند که تنبیه شود و با این مشکل زندگی خود را بر باد میدهد!

4ّ.تأیید رفتار پرخاشگرانه عده ای از افراد، پرخاشگری و زورگویی را تقبیح نمی کنند، ‌بلکه آن را نشانه شهامت و قدرت در فرد می دانند. این افراد، ‌اعمال پرخاشگرانه خود و دیگران را مثبت، موجه و حتی لازم می دانند و به آن صحه می گذارند. تایید خانواده یا نزدیکان و دوستان از عوامل تثبیت و ماندگاری پرخاشگری است. این تایید مخصوصا در دختران با الفاظی همچون توسری خور نباش و…. ممکن است زندگی او را به نابودی بکشد. .

5.عوامل فرهنگی پرخاشگری اغلب به وسیله اعمال یا گفته های دیگران برانگیخته می شود، اما می تواند به وسیله عوامل فرهنگی مثل: باورها، ‌هنجارها و انتظارهای یک فرهنگ خاص که حاکی از آن است که پرخاشگری مناسب یا شاید حتی تحت شرایطی الزامی است نیز برانگیخته شود … از عوامل سازنده این فرهنگ، فک و فامیل ، همسایه ها و دوستان میتواند باشد… از سکونت در محل پرخاشگرانه و رفت و آمد با افراد پرخاشگر ، جدا خودداری کنید!

6.تماشای خشونت مطالعات مختلف حاکی از نقش بسیار زیاد تماشای برنامه های خشونت آمیز بر رفتار پرخاشگرانه است. به طور مثال، پژوهشی که به وسیله لینز و همکاران(LEYENS ET AL -1957) انجام شد، ‌دو گروه از دانش آموزان در معرض مجموعه ای از فیلم های گوناگون قرار گرفتند. گروهی از آن ها هر روز فیلم خشن و گروه دیگر فیلم غیر خشن مشاهده کردند. پس از مشاهده فیلم ها، ‌رفتار دو گروه در فعالیت های روزمره مورد بررسی قرار گرفت.  گروهی که در معرض تماشای فیلم های خشن قرار گرفته بودند به شیوه های گوناگون رفتار پرخاشگرانه از خود نشان دادند و عملا پرخاشگر شدند.

در پژوهش دیگری که توسط فیلیپس(PHILIPS-1983) انجام شد، ‌وی به این نتیجه رسید که میزان کشتارها در آمریکا در روزهای بعد از مسابقات بوکس سنگین وزن به گونه معناداری افزایش یافته است نتیجه :خشونت یکی از نتایج نگاه به فیلمهای خشن است! در ایران نیز پژوهشی با عنوان «تأثیر بازی های ویدیویی و کامپیوتری و موبایلی بر پرخاشگری دانش آموزان پسر سال پنجم مقطع ابتدایی شهرستان خرم آباد» ثابت کرد گروه های مورد آزمایش که پرخاشگرانه بازی کرده بودند نسبت به گروه دیگر، افزایش معناداری در پرخاشگری نشان داده اند.

(اکبری، 1385: 200).

7.تضاد در دستورات والدین وقتی والدین، فرزند خود را به انجام کاری فرمان می دهند ولی بلافاصله او را از انجام آن کار باز می دارند و یا برعکس، کاری را که برای او تحریم کرده اند دوبار تجویز و باز تحریم می کنند، این بی دقتی کودک را مردد و نگران می کند و ممکن است موجب پرخاشگری کودک شود.

8.ناهماهنگی در روش تربیتی اگر قوانین خانه هماهنگ و ثابت نباشد، کودک متوجه می شود که گاهی اوقات می تواند قوانین را زیر پا گذاشته، نافرمانی کرده و در برابر تغییرات مقاومت کند. به همین خاطر زمانی که تصمیم بگیرد می تواند تشویق ها و تنبیه ها را که مشخص شده نادیده گرفته و پرخاشگری کند. 

9.در دسترس بودن اسباب بازیهای پرخاشگر ساز مانند اسلحه، شمشیر و… در محیط زندگی شخص، شلوغی و سروصدا، ‌برانگیختگی جنسی ، مشکلات و محرومیت های اقتصادی، محرومیتهای اقتصادی ، بروز مکرر اضطراب و فشارهای روانی ، کمبود عاطفه، نگاه زیاد به موبایل، عدم رفت و آمد با فامیل و دوستان، نبود تفریح و… هم میتواند از عوامل پرخاشگری باشد..

‍ تحقیقات میدانی نشان میدهد استفاده از لباس زیبا و بوی خوش ، جذابیت مردان را تا دوبرابر برای زنان بیشتر میکند….

بر اساس این تحقیقات زنان قبل از نگاه به قیافه آقایان ، مجذوب نوع پوش آنان میگردند!

این تحقیقات اضافه میکند خوش پوشی و استفاده از عطر خوب یکی از راههای تحکیم خانواده و تمرکز زن بر شوهر خود و جلوگیری از توجه او به مردان دیگر است….

شخصی مى‌گويد: امام علی(ع) را ديدم كه موهای خود را با حنا رنگین كرده بود. گفتم. خضاب كرده‌ايد؟ فرمود: آرى. مرتب و خوش تیپ لباس پوشیدن مردان باعث عفت زنان مى‌شود و به واسطه نامرتبى و به تیپ نرسیدن مردان است كه زنان، عفت خويش را از دست مى‌دهند.(و جذب مردان دیگر میشوند)

وسائل الشیعة، ج 20، ص 246